همه ما یک داستان پیدایش داریم. در بعضی جوامع، این داستان خودش را در قالب افسانههای آفرینش نشان میدهد. در بعضی دیگر، این داستان بیشتر شبیه کتابهای تاریخ است. مثلا خودم به عنوان بچهای که در ایالت متحده بزرگ شدم، در تاریخ با گروهی از شورشیان آشنا شدم که علیه اربابهای بریتانیایی خود ایستادند و کشورمان را بنا نهادند. این در ذات انسان است که درباره اینکه از کجا آمدهایم کنجکاوی کند. داستانهای پیدایش از طریق یک تاریخچه مشترک و ایجاد حس هدفمندی، مردم را متحد میکنند.
ولی چه میشد اگر کل بشر یک داستان پیدایش مشترک داشت؟ این داستان چگونه بود؟ دیوید کریستین مورخ، در کتاب تازه خود به نام داستان پیدایش، تلاش میکند به این پرسش پاسخ دهد.
دیوید به عنوان خالق دوره آموزشی «تاریخ عظیم» (محبوبترین دوره آموزشی کل عمر من)، آنقدر تسلط دارد که درباره نحوه رسیدن ما به این جایگاه فعلی دست به قلم ببرد. «تاریخ عظیم» داستان گیتی را شرح میدهد، از مهبانگ شروع میشود و به اولین نشانههای حیات و جوامع پیشرفته امروزی میرسد. نشان میدهد چطور همهچیز به همهچیز متصل است، بینشها و شواهدی از حوزههای مختلف جمع میکند و آنها را در یک روایت واحد و قابل فهم، ارائه میدهد.
داستان پیدایش در اصل همان دوره آموزشی «پروژه عظیم» است که در یک کتاب کوتاه فشرده شده است. این کتاب، ۱۳.۸ میلیارد سال را در دستههایی گروهبندی میکند که دیوید آستانه مینامد: لحظههایی در تاریخ که نشاندهنده وقوع یک نقطه گذار کلیدی هستند، مثل شکلگیری منظومه شمسی و اولین ظهور انسانهای اولیه. بخشهای مربوط به آستانههای اولیه اتکای زیادی به فیزیک و شیمی دارند، ولی وقتی کتاب وارد زمانی میشود که تکسلولی تکامل مییابد و به موجود پیچیدهای تبدیل میشود، بیشتر به سمت زیست و مردمشناسی متمایل میشود.
اگر تابهحال به سراغ دوره «تاریخ عظیم» نرفتهاید، داستان پیدایش به شکلی سرراست و قابل فهم، شما را با مفاهیم آن آشنا میکند. دیوید نویسنده بسیار خوبی است، و مهارت خوبی در بامزه مطرح کردن موضوعات پیچیده دارد. اگر هم از قبل با «تاریخ عظیم» آشنایی دارید، داستان پیدایش میتواند یک یادآوری خیلی خوب از سرفصلهای آن باشد. کتاب به شکلی خارقالعاده عصارهای از آخرین تفکرات را درباره پیدایش گیتی ارائه میدهد. بعضی چیزهایی که من در کتاب یاد گرفتم خیلی جدید هستند و در دوره آموزشی قرار ندارند.
بخش پایانی کتاب درباره این است که بشر و گیتی چه مسیری را در آینده در پیش خواهند گرفت. دیوید نسبت به آینده از من بدبینتر است. وضعیت اقتصادی و سیاسی ناخوشایند فعلی در غرب کمی او را نگران کرده است. من دوست داشتم او کمی بیشتر درباره نقش ابتکار و نوآوری در پیشگیری از بدترین تاثیرات تغییرات آبوهوایی صحبت میکرد. ولی او خیلی خوب درباره میزان اهمیت لحظه فعلی ما از تاریخ صحبت میکند: « اتفاقات خیلی سریع رخ میدهند، به همین دلیل درست مانند این که زمان نزدیک به یک تصادف را با دور آهسته پخش کرده باشیم، جزئیات کارهایی که در این چند دهه پیش رو انجام میدهیم پیامدهایی عظیم برای ما و زیستکره در چند هزار سال بعدی دارند. چه بخواهید چه نخواهید، ما در حال حاضر کنترل کامل زیستکره را در اختیار داریم، و میتوانیم این کار را به شکلی خوب یا بد انجام دهیم.»
درک این نکته که انسان از کجا آمده است، نقشی کلیدی در شکلگیری ادامه مسیر ما دارد. داستان پیدایش یک تاریخ بروز درباره همهچیز است و باعث میشود بیشتر قدردان موقعیت خود در جهان باشیم.